(Dit bericht werd oorspronkelijk gepubliceerd op de In het diepe blog op Vkblog op 18 maart 2010)
Vorig jaar werden op 14 mei twee Europese ruimtetelescopen gelanceerd: de Herschel en de Planck. Van de infraroodtelescoop Herschel liet ik onlangs zien dat we leren uit welke stoffen structuren in de kosmos bestaan. Van de Planck telescoop, het koudste ruimteschip dat de mens ooit gelanceerd heeft, had ik nog niet zoveel gezien, maar vandaag publiceerde ESA intrigerende foto's.
Vorig jaar werden op 14 mei twee Europese ruimtetelescopen gelanceerd: de Herschel en de Planck. Van de infraroodtelescoop Herschel liet ik onlangs zien dat we leren uit welke stoffen structuren in de kosmos bestaan. Van de Planck telescoop, het koudste ruimteschip dat de mens ooit gelanceerd heeft, had ik nog niet zoveel gezien, maar vandaag publiceerde ESA intrigerende foto's.
Planck heeft een instrument, het High Frequency Instrument dat het stof dat rond de Melkweg hangt in kaart brengt. Dat hebben we nog nooit goed kunnen zien. Plancks beelden leverden dit "schilderij" op.
We zien hier ongeveer 50° van de sterrenhemel. Kleur in dit beeld verhoudt tot verschillende temperaturen van stof. In wit-roze is stof te zien van enkele tientallen graden boven het absolute nulpunt. Diepere kleuren relateren tot stof van ongeveer -261°C of 12 Kelvin. Warmer stof is geconcentreerd rond het vlak van de Melkweg, de witte band onderin. Het stof boven en onder is koeler. Het stof in deze foto is 500 lichtjaar of dichterbij.
De kleuren van bovenstaande foto zijn samengesteld aan de hand van Planck beelden bij golflengten van 540 en 350 micrometers en beelden in de 100 micrometer golflengte, zoals door de IRAS infrarood telescoop vastgelegd in de jaren '80. Eind mei verwacht ESA dat de Planck telescoop koud stof aan de sterrenhemel helemaal in kaart gebracht heeft.
We zien hier gigantische filamenten van koude stof zich uitstrekken door onze Melkweg. Analyses van deze structuren kunnen ons iets leren over hoe ons Melkweg gevormd werd. "Wat die structuren veroorzaakt heeft is nog niet goed begrepen", zegt Jan Tauber, ESA projectwetenschapper voor Planck. Er zijn vele krachten in de Melkweg aan het werk die het stof in filamenten vormen. De draaiing van de Melkweg zorgt voor spiralen met sterren, stof en gas. Zwaartekracht heeft ook een belangrijke invloed. En dan heb je nog straling, deeltjesstromen (jets) en magnetische velden. De helderste vlekken in dit beeld zijn plekken waar materie dicht opeen zit en waar sterren zich kunnen vormen.
Kortom, hier kunnen wetenschappers zich de komende jaren nog even op stukbijten.
Met de Herschel telescoop kan men detailopnamen maken van wat Planck gevonden heeft. Dus ook van de structuren die we nu met Planck ontdekt hebben.
Bronnen: ESA Science.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten