Waanzinnig: Discovery en ISS voor de koppeling door de telescoop

Niet mijn telescoop, maar het had gekund. Rob Bullen uit Groot Brittanië maakte deze foto van Discovery en ruimtestation ISS even voor ze met elkaar koppelden met een 8,5 inch telescoop. Dat is 22 cm. Ikzelf heb een 20 cm telescoop, dus ik zie dat ik een kans heb. Deze fotograaf wist de telescoop trouwens met de hand op de combinatie te richten. Chapeau! Ik weet dat dat geen simpel truukje is.

Hij was niet de enige die met een telescoop de koppeling op de gevoelige plaat zetten. Thierry Legault maakte er zelfs een filmpje van. Meer foto's vind je trouwens op spaceweather.com.

Vanuit ISS was ESA astronaut Paoli Nespoli trefzeker met deze foto:

Een schaduw ligt over de cockpit van Discovery. Het is de schaduw van ISS.

Nespoli zet zijn foto's op Flickr en daar trof ik deze foto aan van de eerste ruimtewandeling van missie STS-133:

Astronauten doen fotografie er ook maar bij. Toch een prachtig shot.

Bron: Bad Astronomy blog.

Presentatie: De chemie van het Universum

Sinds twee jaar is het een gewoonte dat ik een presentatie geef voor het Veluwe- Achterhoek-weekend van Astroforum.nl. Als het meezit heeft iedereen 's nachts sterren kunnen kijken, dus ik weet waar ik voor spreek: mensen met een slaapgebrek. Een uitdaging.

Vorig jaar sprak ik over Mars en ik kon daar met gemak anderhalf uur over vullen. En dat was al beter gepland dan mijn presentatie van het jaar ervoor, dat over de planeten Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus en hun manen ging.

Dit jaar heb ik mezelf een moeilijk doel gesteld: een presentatie over de chemie van het Universum. Ofwel: waar bestaat alles uit en waar komt dat vandaan? Dus: het leven, de Aarde, de planeten, sterren en alles. Het blijkt ook echt verdraaid moeilijk te zijn om al die informatie bij elkaar te rapen.

Afijn, ik heb nog een weekje tot volgende week zaterdag 15:30. Slaapplaatsen zijn al bezet, maar als je een keer langs wil komen, moet je het even op astroforum.nl vragen. 

Nog een keer de lancering van Discovery: vanuit een vliegtuig!

Nog een keertje dan, om het af te leren. YouTube gebruiker NeilMonday zat in een vliegtuig boven Florida en toevallig ook bij het raampje, toen Discovery werd gelanceerd.

De lancering van Discovery in foto's

Discovery is nog op weg naar ruimtestation ISS. De bemanning was gisteren voornamelijk bezig met het controleren van het hitteschild. Op video van de lancering waren vier stukken schuim geïdentificeerd die tegen het hitteschild kwamen. Gelukkig was dat op een hoogte dat de atmosfeer heel ijl was, dus ze kwamen niet heel hard tegen het schild aan.

De lancering heeft allerlei mooie plaatjes opgeleverd. Een overzicht:

's Ochtends voor de lancering inspecteert het zogenaamde Pad Rat team (in oranje pakken) het lanceerplatform.  Het team controleert of er geen dingen liggen die bij de lancering tegen de shuttle zouden kunnen vliegen.

Platform 39A waar Discovery op staat is al gebruikt sinds het Apollo tijdperk.

In de White Room wordt het drukpak van astronaut Alvin Drew in orde gebracht. Astronaute Nicole Stott is al klaar om in te stappen.

Shuttle Launch Director Mike Leinbach in de Firing Room 4 van Kennedy Space Center.

Kennedy Space Center is niet alleen een "space port", maar ook een natuurgebied.

Je ziet het niet altijd op de foto's, maar de lancering van een shuttle is niet alleen luid, maar ook erg fel..

Discovery helt naar achteren richting een baan in de ruimte. Dit wordt Discovery's 39ste vlucht, het meeste aantal vluchten van een ruimteschip.

Vanaf de Banana River kijken bezoekers naar de lancering. Aan de rookpluim is te zien dat de shuttle in een boog gaat richting een baan om de Aarde van 224 km hoogte.

Discovery Flow Director Stephanie Stilson, Test Director Charlie Blackwell-Thompson en Shuttle Launch Director Mike Leinbach kijken toe op het resultaat van hun werk.

Na de lancering stond iedereen in de file naar huis of het hotel. Bij de laatste shuttle vlucht worden nog veel meer mensen verwacht.

Ondertussen heeft de bemanning van ISS het ook behoorlijk druk. Afgelopen donderdag kwam ESA's vrachtschip ATV Johannes Kepler bij ISS aan en vandaag zijn de astronauten begonnen met het uitruimen. En de Johannes Kepler is geen kleintje. "It's huge", hoorde ik een van de astronauten zeggen bij binnenkomst.

Discovery gelanceerd

De space shuttle Discovery is succesvol gelanceerd. Alles verliep nagenoeg vlekkeloos, maar een computerprobleem leverde nog een nagelbijter. In de countdown zijn altijd een aantal zogenaamde "holds" gebouwd waarin de klok wordt stilgezet en waarin het vluchtcentrum tijd heeft om alles nog eens te controleren. Dat computerprobleem moest opgelost worden voor het verstrijken van de ingebouwde hold. Een paar seconden voor het verstrijken werd het probleem alsnog opgelost en kon de lancering doorgaan.

De uiteindelijke tijd van lift-off was 22:53 in plaats van de geplande 22:50. De shuttle had een window van drie minuten waarbinnen het ISS kon bereiken.

De laatste vlucht van Discovery gaat van start. Het weer voor de lancering was perfect.

De lancering was "picture perfect".

Een blik van de camera's tussen de shuttle en externe tank.

Deze camera wordt ook gebruikt om te kijken of er brokken van de isolatielaag van de externe tank tegen het hitteschild van Discovery aan komen. Er is inmiddels toch weer een flink stuk gevonden dat van de externe tank wist los te raken.

Update 0:55:
Nog even over het computerprobleem tijdens de countdown: dit was een probleem dat op T-9 min nog niet opgelost was. Dus flight control besloot op T-5 minuten nog een hold van 3 minuten in te plannen. Twee seconden voor die tijd verliep gaf men de GO voor de lancering. "Dus dat was plenty tijd", grapte een van de NASA managers tijdens de persconferentie.

De foto's op de site van NASA's Kennedy Space Center beginnen ook binnen te komen:

Enorm veel publiek kwam af op de lancering. Bij de allerlaatste lancering van een shuttle zouden zelfs 1 miljoen mensen verwacht worden.

Discovery's lift-off. Let ook even op de perfect blauwe lucht op de achtergrond van deze foto. 

Lancering Space Shuttle Discovery om 22:50 vanavond

Vanavond wordt voor de eerste keer sinds mei 2010 weer een space shuttle gelanceerd. Het is de laatste lancering van de shuttle Discovery.

Als je de lancering wilt zien, dan heb je allerlei opties. CNN zal de lancering waarschijnlijk wel tonen, maar je kunt je ook wenden tot NASA TV of Spaceflightnow.com. Op Spaceflightnow wordt altijd commentaar verzorgd, waarschijnlijk door Miles O'Brien en zijn gasten. Ze zijn zelfs al begonnen met het programma daar.

Het gebeurt allemaal rond 22:50 vanavond. Hopelijk. Want deze missie, STS-133 is al sinds 2 november vorig jaar uitgesteld wegens scheuren in de brandstoftank. Dat is nu volledig gerepareerd.




Discovery's eerste vlucht was in augustus 1984. Op die vlucht testte NASA een nieuw type zonnepanelen dat nu op ruimtestation ISS gebruikt wordt. Een oud beestje? Discovery is na ongelukken met de Colombia en de Challenger de oudste shuttle. De bouw ervan was al begonnen in 1979.

Discovery heeft onder andere ook de Hubble ruimtetelescoop gelanceerd en op twee missies van Discovery werd de Hubble gerepareerd. Discovery werd in gezet voor "Return To Flight" missies na de ongelukken met Challenger en Columbia. Discovery bracht ook diverse modules bij ISS, zoals de zwaarste module, het Japanse Kibo laboratorium. Als Discovery met veilig pensioen gaat, dan wordt hij geplaatst in het Smithonian Air & Space Museum in Washington, D.C. (Ik hoop dat museum later dit jaar te bezoeken)

Deze missie was oorspronkelijk de laatste shuttlemissie die gepland was. Het brengt zes ervaren astronauten bij ISS plus een robot genaamd Robonaut-2. Astronaut Stephen G. Bowen vervangt Tim Kopra, omdat deze zijn heup gebroken had toen hij van zijn fiets viel. Dat was vijf weken geleden en daardoor kon niet op tijd herstellen voor deze missie. Wat zal die balen. Als er in november vorig jaar geen reden voor uitstel was geweest, was hij gewoon aan boord geweest.

Missie STS-133 gaat een nieuwe module installeren, die eigenlijk ook weer niet nieuw is. Het is de Leonardo module die steeds meegegaan is met shuttles voor de logistiek. Het bracht experimenten, onderdelen, water en voedsel bij ISS en bracht afval en materiaal van uitgevoerde experimenten mee terug. Voor de (oorspronkelijk) laatste shuttlevlucht heeft NASA gebrainstormd wat ze op zo'n missie konden doen. En ze besloten de Leonardo om te bouwen en er een permanente module van te maken. Discovery neemt ook een extra extern rek mee met reservemateriaal voor ISS.

Apollo 18

Er komt een film aan die Apollo 18 heet. Klinkt interessant



Maar wordt hij echt interessant? Het gegeven: astronauten op de Maan die er alleen voor staan is een interessant uitgangspunt. De aankondiging bevat wel weer zo'n "The real reason NASA ..." frase. Misschien omdat anders niemand komt.

Er was overigens een echte Apollo 18 missie gepland en ook een Apollo 19 en 20 daarna. Toen de budgetten ingekrompen werden moest NASA Apollo 18 en 19 laten gaan Apollo 20 viel af omdat men een Saturnus V raket wilde gebruiken voor het ruimtestation Skylab.

Overigens is de kans dat een extra, geheime, vlucht van een Saturnus V raket iemand ontgaan is nihil. Alle gebouwde Saturnus V raketten zijn "accounted and spoken for".

Spectaculair: de lancering van een raket gezien vanuit de ruimte

Afgelopen woensdag werd Europa's tweede automatische vrachtschip, de ATV Johannes Kepler, richting ISS gelanceerd. Aan boord van ISS konden de astronauten de lancering zien en zo zag dat er vanuit hun perspectief uit:


De kleine streep aan de horizon is de lancering van de Ariane 5 raket met de ATV Johannes Kepler. (klik op de foto's voor een hoge resolutie versie).






Aanstaande donderdag moet het vrachtschip koppelen aan ruimtestation ISS. Op dat moment staat al weer de volgende lancering te wachten, die van de space shuttle Discovery. Deze missie, STS-133, is een flink aantal maanden uitgesteld geweest vanwege gevonden scheuren in de brandstoftank. Nu dan is de shuttle er hopelijk  eindelijk klaar voor. Aan boord gaan zes astronauten mee en een logistieke module met bevoorrading. Ook gaat een robot, Robonaut 2 mee. Deze robot moet de astronauten gaan ondersteunen bij hun werk.

Je eigen telescoop (deel 2)

Wat kun je zien met een telescoop?
(Vervolg van deel 1)

De objecten die je kunt zien door een telescoop lopen ver uiteen. Dat je met je telescoop niet hetzelfde ziet als de Hubble Space Telescope mag geen verrassing heten. Hubble ziet twee spectaculair botsende sterrenstelsels. Jij ziet twee heel vage vlekjes waar je vier keer overheen kijkt. Is dat het nou? Ja. Hubble's camera stond urenlang open om dat plaatje te schieten. Jij staat net te wennen aan het donker voordat het wolkendek overtrekt. Toch kan waarnemen heel leuk zijn.

De Maan
Een van de mooiste hemellichamen is toch de Maan. Zelfs de meest professionele sterrekundige kijkt met zijn hobbytelescoop toch weer eens naar het meest dichtbije hemellichaam. Je ziet niet alleen kraters en de vlakke maren (zeeën), maar ook gestolde lavastromen. Met een flinke vergroting voel je je net een astronaut die zich opmaakt voor de landing. Er zijn twee dingen die moet weten over de maan. Als de Maan vol is, zie je details minder goed, omdat er bijna geen schaduwpartijen zijn. Ook is het licht van volle Maan erg fel. Niet schadelijk, maar wel loop je tien minuten met een grijze waas voor je oog. Bij halve maan of een dunne maansikkel zijn details mooier zichtbaar dankzij de schaduwen.

De Maan door een 25 mm oculair. 

De planeten
Je kunt sowieso kijken naar de vijf zichtbare planeten Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus. Mercurius heb ik zelf nog niet door de telescoop bekeken, maar die planeet staat ook meestal te dicht bij de Zon. Venus is een compleet bewolkte planeet, waarop niets te zien is. Maar je kunt wel zien dat Venus fasen heeft zoals de maan. Mercurius ook trouwens.

Mars is eigenlijk de enige planeet waar je oppervlaktekenmerken goed kunt zien. Je kunt er donkere en lichtere plekken op ontdekken. Bij Jupiter lijkt het altijd feest met zijn vier duidelijk zichtbare manen. Het is net of Jupiter vergeten is de kerstverlichting weg te halen. Van Jupiter zelf kun je de wolkenbanden van elkaar onderscheiden. Saturnus' ringen kun je goed zien met een Dobson en ook een paar manen, zoals Titan en de kleine, maar zeer goed licht reflecterende Enceladus. Saturnus heeft trouwens ook een witte storm, maar die ligt waarschijnlijk net buiten mijn bereik.

Jupiter door mijn telescoop.

Uranus en Neptunus heb ik nog niet gezien. Afgelopen twee jaar kwamen ze vrij dicht langs Jupiter (aan de hemel dan), wat het makkelijker maakte om ze van daaruit te vinden. Die kans heb ik een beetje gemist helaas.

Dwergplaneten, asteroïden en ander gruis
Pluto is in 1930 ontdekt door heel veel fotografische platen te vergelijken. Ik heb niet de illusie dat ik hem ga zien. Met de dwergplaneten Ceres en Vesta maak ik met mijn telescoop wel een kans. Moet ik ze wel eerst vinden.

Kometen
Elk jaar worden er wel een paar interessante kometen ontdekt. De hoop is natuurlijk altijd dat ze ooit zo helder worden dat je ze met het blote oog kunt zien. Maar voor die tijd heb je soms de kans om ze door de telescoop te zien. Zo heb ik ooit eens, geholpen door collega-amateur-astronomen, de komeet Lulin (C/2007 N3) gezien door mijn eigen telescoop. Als ze me het niet verteld hadden, had ik hem nooit gezien. Zo lichtzwak was hij. Maar elke komeet is weer verschillend. En met een telescoop heb je toch net meer komeet voor je geld.

Sterren
Sterren zijn lichtpuntjes of je nu met het blote oog kijkt of door de telescoop. Dat verandert niet veel aan de zaak. Maar sommige sterren zijn binaire sterren en dat kun je met de telescoop wel zien.

Deepsky objecten
Dit is een categorie objecten die ver buiten ons zonnestelsel liggen. Heel ver zelfs. Er zijn nevels in ons Melkwegstelsel, de kraamkamers van de kosmos. Ook in onze Melkweg vind je bolhopen, de bejaardentehuizen van de kosmos. Maar zelfs buiten de Melkweg kunnen we met de telescoop zien. Het gaat dan om sterrenstelsels waar het licht van na een reis van honderden miljoenen lichtjaren op je netvlies valt. Ook al zijn het vaak maar moeilijk te vinden pluisjes, ze spreken wel tot de verbeelding. Als ik er een gezien heb, blijft me de gedachte bij dat ik even het licht van tientallen miljarden sterren gezien heb. Die fotonen hebben zo'n lange reis achter de rug. Het minste wat je kunt doen is even kijken.

De over het algemeen best zichtbare deepsky objecten staan in een in 1774 opgestelde catalogus van Charles Messier. Wat hij ermee probeerde te zeggen tegen amateur-astronomen van zijn tijd was: dit zijn in elk geval geen kometen. Iedereen (die een telescoop bezat) wilde in die tijd een komeet ontdekken, want die werden en worden naar je genoemd. Gouda is overigens niet echt een goede plek om kometen te ontdekken, dus een komeet van Krijgsman kan nog lang op zich laten wachten.

De Grote Orion-nevel met 8 seconden belichting. Dit is waarom een Dobson niet zo geschikt is voor astrofotografie. Maar met je ogen zie je deze nevel zeker.

De Zon
Als de Maan al fel is door de telescoop, dan is zonder filter naar de Zon kijken met een telescoop zeker geen goed idee. Doe dat nooit. Je beschadigt anders je ogen. En als je een zonnefilter koopt (of maakt van speciaal folie), laat het dan een filter zijn die voor je telescoop gaat en niet erachter. En vergeet niet je zoekertelescoop niet. Ikzelf heb mijn telescoop hier nog niet voor gebruikt.

De buurvrouw
De buurvrouw kun je niet goed door een Dobson telescoop observeren, simpelweg omdat ze te dichtbij staat. Je kunt haar in de verste verten niet scherp krijgen. Als je buurvrouw in een flat die twee wijken verderop woonde, dan lukte het wel, maar dan was het niet je buurvrouw. Een 200 mm Dobson is niet het handigste hulpmiddel om de overkant van de straat te bekijken.

Loop naar haar toe, zou ik zeggen.

Volgende keer: navigeren tussen de sterren. Over waarom je de sterrenbeelden moet kennen om door een telescoop te kijken.

Je eigen telescoop (deel 1)

Misschien heb je er wel eens over nagedacht: de aanschaf van je eigen telescoop. En misschien heb je je gerealiseerd, net als ik, dat Nederland nogal "lichtvervuild" is en dat dat effect heeft op wat je met je telescoop kunt zien.

Als je zoals ik in het "verlichte" deel van Nederland woont (dat is bijna heel het land), dan wil je misschien geen 1000+ euro uitgeven aan een telescoop. Maar een telescoop van de speelgoedzaak met plastic lenzen van een paar tientjes is ook zonde van het geld. Voordat we de wereld van de telescoop ingaan, laat gezegd zijn dat een heel goede verrekijker ook een hoop kan laten zien en minder kost.

"Verlicht" Gouda. Dit is mijn observatiegebied.

De Dobson telescoop
Een aardige middenweg waar ik zelf vier jaar geleden voor gekozen heb, is de Dobson telescoop. Voor pakweg 350-400 euro heb je zo'n telescoop met een spiegel van 200 mm. Dat levert een niet kinderachtige vergroting op. De uiteindelijke vergroting hangt af van de oculairs die je erbij neemt. Daarover later meer. Er is een reden waarom je zoveel telescoop krijgt voor dat geld. Niet alleen de grootte of de kwaliteit van lenzen en spiegels zijn prijsbepalend voor een telescoop, maar ook zeker de voet waar hij op staat. In het jargon heet dat de montering.

Mijn Guang Sheng Optical 200 mm Dobson telescoop. De telescoopbuis is 115 cm lang. Ik heb me laten adviseren geen grotere telescoop te nemen, omdat de telescoopbuis, die je los kunt halen van de voet, dan niet over de breedte van een kofferbak past. En inderdaad, dat gaat maar net.

Bij een Dobson is de montering niet meer dan een zelf inelkaar te schroeven voet van triplex. De telescoop kan daarop kantelen en draaien om de as van de voet. Daarmee kun je de telescoop keurig richten op een object. Vervolgens zul je zien dat dat object langzaam uit beeld beweegt. De reden? De draaiing van de Aarde. Duurdere monteringen kun je laten meedraaien met de aardas. En nog duurdere monteringen hebben een motortje die gelijke tred houdt met de draaiing van de Aardas. Als je aan astrofotografie wilt doen, is dat bijna onontbeerlijk. Maar als je alleen met je eigen ogen kijkt, dan voldoet de Dobson voor een beginner prima.

Oculairs
Het oculair dat je gebruikt met de telescoop bepaalt de vergroting. Bij de meeste Dobson telescopen van deze prijsklasse krijg je een 20 tot 25 mm oculair. Het aantal mm staat voor de brandpuntsafstand. De vergroting van het oculair kun je berekenen door de brandpuntsafstand van de telescoop te delen op die van het oculair. De brandpuntsafstand van mijn telescoop is bijvoorbeeld 1200 mm. De vergroting is dan 1200 mm / 25 mm = 48 keer. De vergroting van een 8 mm oculair is maar liefst 150 keer.

In het midden het 25 mm super plössl oculair dat ik bij mijn telescoop kreeg. Het oculair is geplaatst in de zogenaamde focusser. Dat is het onderdeel waar je mee scherp kunt stellen. Linksboven op de achtergrond is de richttelescoop.

Als je een maximum bedrag in je hoofd hebt wat je wilt uitgeven aan een telescoop, vergeet de oculairs dus niet. Het is handig om er drie te hebben om mee te beginnen. Een van 33-42 mm voor het overzicht. Een van 20-25 mm wordt vaak bij de telescoop geleverd. En een van 7-10 mm om in te zoomen op het object wat je wilt zien. Veel kleiner dan 7 á 8 mm moet je met een Dobson, denk ik, niet gaan anders is je doelwit al uit beeld voor je hem scherp hebt.

Een oculair gaat, afhankelijk van de kwaliteit vanaf een eurootje of 30-40 over de toonbank. Maar als je een duurder oculair koopt, zul je ontdekken dat die kwaliteit niet iets is dat alleen de connaisseurs ervaren. Duurdere oculairs laten meer licht door en bij lichtzwakke objecten maakt dat het verschil. Ook is de kijkhoek groter wat niet alleen prettiger is bij het waarnemen, maar ook is je object langer in beeld. Duurdere oculairs kunnen 60-120 euro per stuk kosten en daarbij vergeet ik bewust even de oculairs in de prijsklasse 250 tot 500 euro. Die hebben zo'n grote kijkhoek dat je volgens mij moet oppassen dat je er niet in valt.

Mijn allegaartje aan oculairs.  Van links naar rechts: een Vixen 10 mm, een Seben 8-24 mm zoomoculair, een TS 42 mm breedveld oculair en een TS 25 mm oculair. De Vixen is erg goed.

Een zoomoculair lijkt een goed idee. Het idee is dat je op de grotere brandpuntafstand kunt zoeken en dan in een keer inzoomen als je het object gevonden hebt. Maar in zoomoculairs zit meer glas en dus is de lichtopbrengst minder. Ik heb zelf een goedkoop 8-24 zoomoculair. Ik heb me er een tijdje mee vermaakt, maar het kan zelfs niet op tegen een goedkoop vast oculair.

Andere accessoires
Ikzelf kreeg bij de telescoop als aanbieding een laser-collimator. Dit is een apparaatje waarmee je kunt zien of de spiegels goed uitgelijnd zijn. Het is wel handig, maar op Astroforum.nl zijn mensen die je kunnen vertellen hoe je zelf een alternatief maakt van een stuk PVC-buis en wat draden.

Een richttelescoop wordt meestal bij de telescoop geleverd en dat is onontbeerlijk om je telescoop op het juiste onderwerp te richten.

Volgende aflevering: ik zou het bijna vergeten. Wat kun je eigenlijk allemaal zien met een telescoop?

Stardust schiet langs komeet Tempel 1

Op Valentijnsdag vloog de NASA Stardust-missie langs de komeet Tempel 1. Het was voor de eerste keer dat we voor de tweede keer een komeet bezochten. Eigenlijk is dat wel bijzonder, want zoveel kometen hebben we nog niet aangedaan: de komeet van Halley, Giacobini-Zinner, Grigg-Skjellerup, Borrelly, Wild 2 en dus Tempel 1. Dat zijn er dus 6.

De Stardust missie stuurde in 2006 succesvol monsters van de komeet Wild 2 naar Aarde, waar ze uitvoerig onderzocht zijn. Nieuwe monsters kon Stardust niet nemen, maar wel foto's en metingen, dus plande NASA een bezoek van een andere komeet, Tempel 1. In 2005 kwam  de Deep Impact daar ook langs, onder andere om er een projectiel op de komeet af te schieten. Dat deed NASA om metingen te kunnen doen van de ejecta van de inslag.

En zo zag dat bezoek van Stardust aan de komeet Tempel 1 er uit:

Natuurlijk werd gekeken of die inslag van Deep Impact nog terug te vinden was. Het antwoord: mja, als je heel goed kijkt:

Links de foto van de inslag van het projectiel van Deep Impact in 2005, rechts de foto van Stardust in 2011.

Verder heeft men goed gekeken of er op het oppervlak veranderingen te zien waren. De komeet Tempel 1 heeft weliswaar geen indrukwekkende staart, maar er zijn wel degelijk zichtbare veranderingen:

Boven een foto van Deep Impact, onder van Stardust. Wat eerst een soort krater was, lijkt nu volgelopen te zijn.

Bronnen: Planetary Society blog, Bad Astronomy blog

En nu mijn eigen astronomie-foto's

In mijn blog staan nagenoeg altijd foto's van ruimtetelescopen, satellieten of telescopen op Aarde met spiegels van enkele meters. Maar het blijft leuk om zelf door de lens van een telescoop te kijken. En wat ik zie, wil ik graag delen. Sinds kort heb ik een nieuwe camera (een Canon EOS 60D) en de nodige spullen om hem op de telescoop aan te sluiten: een zogenaamde T-ring voor de Canon EOS, een Universal Combined Camera Adapter van Orion en daarin past een 25 mm oculair. Het is de enige combinatie waar ik scherpe foto's kan maken.

Eerlijk gezegd, dacht ik dat mijn foto's nu flitsend zouden worden, maar ik merk dat het nog behoorlijk lastig is om de foto's goed scherp te stellen.

Dit is een foto van de maan van vanavond:

Ook Jupiter stond aan de hemel vanavond. Alleen stond hij achter wat kale bomen. Kleine takken zouden voor enige vertekening gezorgd kunnen hebben.

Je kunt de manen van Jupiter zien. Ganymedes staat linksboven, direct rechtsonder staan Io en Europa. Callisto is een op deze foto nauwelijks waarneembaar vlekje onderin, rechts van het midden.

Mijn type telescoop, een Dobson, is eigenlijk niet zo geschikt voor astrofotografie, omdat hij niet met de Aarde meedraait. Beter gezegd: hij staat gewoon stil. Als je dan de sluiter langer openzet, dan trekken sterren en planeten strepen over je foto. Maar een Dobson is wel relatief goedkoop: voor 330-350 euro kun je aardig aan de slag. Als er interesse in is, wil ik er wel eens in een blogpost verder over uitweiden.

Planeten fotograferen op een Dobson telescoop kan best, en de Maan weerkaatst zoveel licht dat een sluitertijd van 1/300 vaak voldoende is voor een goede foto. Maar nevels en sterrenstelsels? Dat wordt hem niet, dacht ik altijd.

Zeg tegen mij dat iets niet kan of lukt en dan wil ik het stiekum toch proberen. Hierboven staat de Grote Orionnevel (M42), gemaakt met een sluitertijd van 7 seconden. Okee, hij is meegetrokken met de draaiing van de Aardas, maar tot mijn verbazing kun je de nevel wel goed zien en zelfs kleuren.

Maar voor een echt goed beeld, blijf ik mijn eigen ogen gebruiken.

Kepler's nieuwe planeten gevisualiseerd

Vorige week schreef ik over de 1235 exoplaneten die de Kepler telescoop gevonden had. Jer Thorp bracht Kepler's vondt mooier in beeld dan NASA zelf kon doen:



Bronnen: Cosmic Variance, Flowing Data

De witte storm op Saturnus

Op de gasplaneten Jupiter, Saturnus en Neptunus kan het stormen. Op Uranus vast ook, maar daar zien we niet zoveel van. De rode vlek van Jupiter is het bekendst. Maar op dit moment is op Saturnus ook een flinke witte storm te zien. Saturnus-satelliet Cassini zit er met zijn neus bovenop:

Een wolkje room in de vanillevla-planeet Saturnus. Mmmm. Nou ja, wolkje? Hij is in de breedte groter dan de Aarde.
Gefotografeerd in valse kleuren, samengesteld met  infrarode, groene en blauwe filters. (NASA/JPL/SSI. Kleuren compositie door Ian Regan)

Het is trouwens niet de eerste keer dat we een witte storm op Saturnus zien. In 1990 was er een grote storm die de planeet beroerde. De Hubble telescoop, toen nog met zijn bijziende ogen, liet zien hoe groot die storm was. De "Great White Storm" van 1990 ging uiteindelijk de hele planeet rond. Ik had er een mooi plaatje van, maar op een of andere reden weigert Blogger hem. Hier is een witte vlek uit 1994 door Hubble, nadat astronauten hem een bril gegeven hadden:

Witte stormen op Saturnus zijn al ontdekt sinds 1876 en echt grote stormen lijken om de 27 tot 30 jaar voor te komen. Nu is deze al 21 jaar na de vorige grote storm gekozen. Een beetje te vroeg, zou je zeggen. Maar deze storm is kennelijk niet groot genoeg voor de cyclus. Echt grote stormen beginnen rond de evenaar van Saturnus. Daar hebben ze kennelijk meer kans om de bovenste lagen van de planeet goed om te roeren.

Voor amateur-astronomen is de witte vlek ook een mooi doelwit. Wat zeg ik? Deze witte vlek is door een Australische amateur-astronoom Anthony Wesley op 14 december vorig jaar ontdekt. Dat is dezelfde astronoom die twee inslagen van asteroïden op Jupiter ontdekte.

Saturnus' witte vlek, door ontdekker Anthony Wesley.

Misschien vraag je je af waarom een amateur-astronoom zo'n grote vlek eerder ontdekt dan een NASA satelliet in een baan rond Saturnus. Cassini zat echter net niet in een handige baan om de witte vlek in ontdekken. Zo zie je maar, een amateur kan nog best voor verrassingen zorgen.

Bronnen: Planetary Society blog, Universe Today, Wikipedia.

Kepler telescoop vindt 68 planeten die zo groot als de Aarde zijn!

Sinds maart 2009 tuurt NASA's Kepler telescoop naar een heleboel sterren in stuk van onze Melkweg dat te vinden is in de sterrenbeelden Zwaan, Lier en Draak. Waarom doet de Kepler telescoop dat? Omdat het speurt naar planeten bij andere sterren. Kepler houdt maar liefst 156.000 sterren in de gaten.

Kepler kan detecteren of het licht van een ster een tijd een klein beetje uitdooft als zo'n planeet voor de ster langs gaat. Kepler's detectoren zijn zo gevoelig dat uitdoving ten gevolge van een planeet ter grootte van de Aarde goed gevonden kan worden.

En vandaag dropte NASA de bom: Kepler heeft maar liefst 1235 exoplaneten gevonden. Voor Kepler kenden we er 525. Maar dat is nog niet alles. Oh nee. Van die sterren zijn er 54 planeten die zich in de zogenaamde bewoonbare zone bevinden. Of beter gezegd, de bewoonbare zone in een zonnestelsel zoals we die nu kennen in ons eigen zonnestelsel. En daar valt nog een hoop te ontdekken (leven zou zelf bij manen van Jupiter, Saturnus en wie weet Neptunus kunnen zijn). Maar we kennen nu dus al 54 planeten die "right on the money" zitten. Niet slecht.

Verder heeft Kepler 68 planeten gevonden die ruwweg ter grootte van de Aarde zijn. Voor vandaag kenden we er geen een! 288 gevonden planeten waren groter dan de Aarde, 662 planeten waren ongeveer zo groot als Neptunus en 165 waren zo groot als Jupiter. 19 waren groter dan Jupiter. Het waren juist de exoplaneten die groter dan Jupiter waren, die als eerste gevonden werden met veel minder gevoelige detectiemethoden. En tot Kepler vroegen wetenschappers zich af: "is dat normaal?". Maar Kepler's gemiddelde zonnestelsel, als je dat mag noemen, is niet extreem veel anders dan het onze.

Oh ja, en dan zou ik bijna de combinatie "bewoonbare zone"/Aarde-achtige grootte vergeten: daar zijn er 5 van. Als je deze vonst zou extrapoleren naar het hele melkwegstelsel, dan zou je op een miljoen Aarde-achtige planeten komen. Op basis van een nog beperkte steekproef, eerlijk is eerlijk. Nou ja, laten het er 100.000 zijn voor mij part. Dat zijn een heleboel kansen op leven.

Kepler ontdekte ook een ster met maar liefst 6 planeten. Ook een record. Alle planeten van dit zonnestelsel zijn overigens groter dan de Aarde.

Zo zou zonnestelsel Kepler-11 met zijn 6 planeten er uit kunnen zien.

Je kunt trouwens zelf meedoen met het onderzoek op http://www.planethunters.org/ en zelf exoplaneten ontdekken. Ze worden alleen niet naar je genoemd.

Bronnen: The Bad Astronomy blog, The Planetary Society blog, NASA.

Waanzinnig: 24 uurs foto van de hemel boven Griekenland

Fotograaf Chris Kotsiopoulos heeft er een kunststukje van gemaakt. Vierentwintig uur heeft hij post gevat bij de Tempel van Poseidon in Sounion om deze collage te kunnen maken.

De 24 uurs hemel boven Sounion door Chris Kotsiopoulos. Mede mogelijk gemaakt dankzij de mousaka van zijn vrouw.

Het is net een 24-uurs klok. Bovenaan is het 12 uur 's nachts. Onderaan is het 12 uur 's middags. Rechts is 's ochtends en links is 's avonds. Op zijn site heeft Chris Kotsiopoulos extra uitleg bij deze compositie als je er met de muis overheen gaat.

Ik heb gelijk zijn site (http://www.greeksky.gr/) eens beter bekeken. Er zitten wel erg mooie foto's bij.