Earth Hour en Yuri's Night

Er komen twee evenementen aan. Allereerst is er aanstaande zaterdag om 20:30 Earth Hour. Tijdens Earth Hour doen deelnemers een uur het (electrisch) licht uit. Nu is dit bedoelt als bewustwording dat we iets kunnen doen tegen klimaatverandering, maar als amateur astronoom heb ik er ook geen probleem mee. Hopen dat het helder is die avond.

Oh ja, en dan komt ook Yuri's Night eraan op 12 april. Deze dag is om te vieren dat Yuri Gagarin als eerste mens op 12 april 1961 de ruimte in ging. En dat is dus al weer 50 jaar geleden. Er worden ter gelegenheid hiervan ook feestjes gehouden in Nederland, zoals Space Expo in Noordwijk en in het Aviodome in Lelystad  (beide op 8 april), maar ook in Den Haag en Amsterdam. Check het op yurisnight.net.

Je kunt trouwens een Zero-G vlucht winnen als je een pakkende poster voor Yuri's Night ontwerpt. En voor een VIP tour van lanceerbasis Baikonur hoef je zelfs alleen maar te registreren op deze site.

Zo wordt een Hubble foto gemaakt

Die mooie plaatjes van Hubble die je soms ziet komen niet zo van Hubble's CCD camera's één op één op de NASA site. Sterker nog, er gaat een hoop werk in zitten. In dit filmpje zie je in 2 minuten hoe het in zijn werk gaat:

In de video zie je onder andere hoe frames en filters worden gecombineerd. 

De WISE telescoop doet zijn ogen dicht

Wanneer een telescoop zijn eerste beelden laat zien, wordt dat wel "first light" genoemd. Maar als een telescoop voor het laatst het heelal in kijkt, hoor je niemand over de 'last light'. Maar voor de WISE ruimtetelescoop is het toch echt over en sluiten.

De laatste foto van WISE van een gebied van de Melkweg in sterrenbeeld Perseus, waar veel sterren en stof te vinden is. Toen deze foto genomen werd, was de koelvloeistof al op. (Hoge resolutie versie)

Dat is nu eenmaal het lot van de meeste infrarood-telescopen. Dit type telescopen moet gekoeld worden, zodat je er hele koude objecten mee kunt detecteren die nog nooit tevoren zijn gezien. Te denken valt aan onontdekte asteroïden, uitgedoofde sterren en wie weet, een verre planeet rond ons zonnestelsel.

Er zijn allerlei manieren om een infrarood-telescoop te koelen. Een ervan is door te telescoop te zetten in een bad met vloeibare stikstof of helium. In geval van de WISE telescoop was de telescoop gebouwd in een vat vloeibaar helium. Doordat er steeds een klein beetje helium verdampt, wordt energie onttrokken en blijft de temperatuur laag. Dat helium raakt op en in oktober vorig jaar was het zover voor WISE.

Maar niet getreurd, dit alles was van te voren ingecalculeerd. In zijn actieve periode sinds zijn lancering in december 2009 heeft WISE de hele sterrenhemel twee keer gefotografeerd. WISE heeft daarmee zoveel materiaal opgeleverd, dat wetenschappers pas 17 maanden na nu denken te kunnen komen met een definitief rapport over wat ze gevonden hebben.

De sterrenstelsels M81 en M82 (boven) in infrarood. Vermoedelijk zijn de twee sterrenstelsels ooit elkaar tegen gekomen en heeft dat M82 geleid tot een uitbarsting van geboortes van sterren. Beide zijn ook met een goede verrekijker of telescoop te vinden in Grote Beer. (De hoge resolutie versie)

In oktober vorig jaar al had WISE 33.500 nieuwe asteroïden en kometen ontdekt, waarvan er 136 dicht in de buurt van de Aarde hun baantjes draaien, 19 daarvan zelfs werden geclassificeerd als "Possible Hazardous Objects". WISE vond een zeer koele bruine dwerg op ongeveer 10-20 lichtjaar afstand van ons, op astronomische schaal is dat alsof we in dezelfde straat wonen.

En heel, heel misschien zit er tussen al die foto's een nieuwe planeet in ons zonnestelsel bij, de illustere Tyche. Tyche is een hypothetische planeet die ver, ver van de Aarde zijn rondjes zou kunnen draaien rond de Zon. En met ver bedoel ik duizenden astronomische eenheden (AU) van de Zon vandaan (1 AU is de afstand Aarde-Zon, Neptunus staat bijvoorbeeld 30 AU ver). Als Tyche bestaat, dan zal WISE hem inmiddels gevonden hebben. Zo niet, vergeet het dan maar.

De ster Zeta Ophiuchi (midden) ploegt zich door sterrenstof. Zeta Ophiuchi maakte waarschijnlijk ooit onderdeel uit van een binaire ster, waarbij de andere ster explodeerde in een supernova. Zeta Ophiuchi is sinds dien "op de vlucht". (Hoge resolutie versie).

De Pleïaden, ofwel de zeven gezusters, zien er in infrarood wel even anders uit dan in zichtbaar licht (zie deze Hubble foto ter vergelijk). (Hier de hoge resolutie foto)

Een vreemde binaire ster. Een van de twee sterren is aan het sterven. We weten nog niet hoe de oranje ringen ontstaan zijn.

Bronnen: Bad Astronomy blog, NASA's WISE site, 

Supermaan

Afgelopen weekend was de Maan het meest dichtbij de Aarde in de afgelopen 20 jaar. Dus wie de Maan bekeek kreeg net iets meer waar voor zijn geld. Ikzelf heb de Maan zaterdag geschoten door mijn telescoop:

"Supermaan" door mijn telescoop (200 mm spiegel) met 21 mm Hyperion oculair en Canon EOS 60D camera.

Ik heb meerdere foto's door mijn telescoop gemaakt. Ik dacht er even over om in Photoshop een mozaïek te maken, maar dat kwam in eerste instantie nogal ei-vormig over. Wat ik wel nog even wil proberen, is om een aantal foto's te stacken. Stacking software helpt astronomen om van videos met allerlei trilling in de lucht een gemiddelde te nemen van die beelden en er dan een hogere resolutie foto van te maken.

Zondag kwam de Maan ook heel mooi achter de flats tegenover mij opzetten. Dus ik heb nog even de camera ter hand genomen.

De Maan door mijn Canon EOS 60D met (18-)200 mm lens.

Gelukt! MESSENGER heeft een baan rond Mercurius

Afgelopen nacht moest NASA's MESSENGER satelliet geheel automatisch zijn remraket ontsteken en 15 minuten laten branden om in een baan rond Mercurius te komen. En dat is gelukt. NASA heeft nu een satelliet rond Mercurius.

MESSENGER is 6 jaar onderweg geweest en kwam drie keer eerder langs Mercurius. Daarbij gebruikte MESSENGER de zwaartekracht van de planeet om van traject te veranderen. 

Sterrenstelsel M81 vanuit Nederland gefotografeerd

Denk je als amateur-astronoom aan Nederland en dan denk je toch hoofdzakelijk aan veel lichtvervuiling die het waarnemen moeilijk maakt. En toen zag ik op astroforum.nl dat Mike van den Berg en Mathijn Ippel

dit plaatje wisten te schieten vanuit Noordwijkerhout en Werkendam.

Sterrenstelsel M81, geschoten door Mike van den Berg en Mathijn Ippel. Het stelsel staat 12 miljoen lichtjaar van ons vandaan.

Kijk gerust even naar de hoge resolutie foto op http://www.astro-objects.com/index.p..._tellerimg=364# en kijk ook even naar de apparatuur die de heren gebruikt hebben op http://www.planewave.com/index.php?page=2&sort=date&order=DOWN&image_id=134. En vergelijk de foto van M81 even met die van de Hubble.

De foto is gemaakt door beelden van twee telescopen te combineren. Totaal is de foto 52 uur belicht. Je vraagt je misschien af hoe dat mogelijk is, aangezien een nacht geen 52 uur duurt. Maar met computers kun je de belichting gewoon bij elkaar optellen. Deze "amateur"-astronomen hebben 104 (video) frames, geschoten op nachten in januari, februari en maart, verwerkt in deze foto.

Met het oog achter de telescoop waarnemen blijft lastig in lichtvervuilde gebieden, maar ik begin te begrijpen dat je met astrofotografie en de juiste software er omheen kunt werken. Ongelofelijk dat het kan.

18 maart: MESSENGER komt in een baan rond Mercurius

Als je een satelliet lanceert dat een planeet moet bezoeken, dan is de lancering wel het spannendste moment. Soms is gepland dat de satelliet eerst in een parkeerbaan komt, voordat de motoren ontsteken richting de bestemming. Dat moet dan natuurlijk ook lukken. Eenmaal op weg, gaat het zelden fout. Het enige wat je nu nog moet doen, is zorgen dat je je doelwit niet raakt, als dat niet je plan was. Maar je hebt meestal nog maanden om de baan bij te sturen.

Als je de satelliet in een baan rond je doelwit wilt brengen, dan komt er een extra moment bij om nagel te bijten. Onlangs miste een Venus-sonde zijn doel en pas over 6-7 jaar krijgt die een tweede kans (als de raketmotor niet stuk is).

In de nacht van 17 op 18 maart moet NASA missie MESSENGER in een baan rond Mercurius komen. Rond 1:45 ontsteekt de motor en die moet een kwartier blijven branden. Als dat volgens plan gaat, kan het onderzoek naar Mercurius beginnen.

De eerste baan van MESSENGER zal nog langgerekt zijn, maar een baan rond een planeet, is een baan rond een planeet. Later zal de baan van MESSENER bijgewerkt worden tot een cirkel rond Mercurius met een hoogte van 500 km. Overigens moet MESSENGER elk Mercurius-jaar (88 dagen) die baan een beetje bijstellen, vanwege de aantrekkingskracht van de Zon.

MESSENGER is al drie keer eerder langs Mercurius geweest, om zijn baan rond de Zon steeds bij te werken tot een gunstig uitgangspunt voor de Mercury Orbit Insertion van aanstaande vrijdag. Tijdens die bezoeken heeft MESSENGER al bijna de hele planeet gefotografeerd. Daarvoor kenden we maar de helft van de planeet sinds de Mariner 10 sonde er twee keer langs kwam in 1974.

Als alles goed gegaan is, dan worden volgende week woensdag alle instrumenten aangezet voor het onderzoek. MESSENGER gaat vanaf 4 april de planeet minitieus in kaart brengen.

Bronnen: de Planetary Society blog, de MESSENGER site.

De Maan door mijn telescoop

Amateur-astronomen hebben voor hun waarnemingen een droge lucht nodig. Dat wil zeggen: geen wolken, maar ook niet dit:

Een blauwe lucht betekent niet automatisch dat het ideaal is voor waarnemen met de telescoop. Ook hoge wolken, zoals deze cirrostratus (denk ik) belemmeren het zicht op lichtzwakke objecten.

Deze foto maakte ik gisteren toen ik om zes uur klaar was met werken. Toen ik thuis kwam, was het niet beter, maar ik zag ook de Maan en ik kon toch niet laten even te kijken.

Natuurlijk waren de omstandigheden niet ideaal, maar van een object als de Maan kun je best veel detail zien. En daarbij: de Maan stond gisteren lekker hoog aan de hemel. Hoger in ieder geval dan de bomen tegenover mijn balkon.

Dus ik stelde de telescoop toch maar eens op. En ik kon het toch niet laten een paar fotootjes te maken. De eerste is gemaakt door mijn Baader Hyperion 21 mm oculair.

Bijna halve maan. Het ronde kenmerk is de Zee van Rustigheid (Mare Serenitatis). De twee scherp afgetekende kraters linksonder zijn Eudoxus en Aristoteles (de grootste). Het gebergte onder de Zee van Rustigheid, wordt het Caucasus gebergte genoemd.

De andere foto's zijn gemaakt door mijn Baader Hyperion 8 mm oculair. Alleen, toen kwam lagere bewolking inzetten. Tussen de gaten heb ik nog gauw wat foto's geschoten.

Net linksboven het midden de drie kraters Theophilus, Cyrillus en Catharina.

Rustige boel hier: de afscheiding tussen Zee van Rustigheid (Mare Serenitatis) en de Zee van Rust (Mare Tranquilitatis). Apollo 11 landde in de Zee van Rust en de landingsplaats ligt helemaal bovenin de foto, een beetje rechts van het midden.

De seeing werd steeds slechter. Toch nog een plaatje eruit gesleept: het zijn de kraters Eudoxus en Aristoteles, maar nu meer close-up. Ook zien we het Caucasus gebergte. Apollo 15 landde aan wat nu de donkere kant van het gebergte is.

Terug van het Astroforum.nl Achterhoekweekend

Afgelopen weekend was ik op het Achterhoekweekend (voorheen Veluweweekend) van Astroforum.nl. Samen met 35 andere amateur-astronomen heb ik genoten van een geweldige sterrenhemel boven Laren in Gelderland.

Zaterdagavond hebben we zelfs ISS over zien komen. Die heb ik mooi op de foto weten te zetten.

Het sterrenbeeld Orion en de streep van ISS/Discovery.

Sterrenbeelden Perseus en Cassiopeia. Links een groepje sterren genaamd de Pleiaden. Als je goed kijkt zie je ook de Andromedanevel (een kwart foto van rechts, onderin).

De lancering van Discovery, gezien vanaf de opduwraketten

Ik heb zulke video's vaker gezien, maar het blijft geweldig om een raketvlucht van 2 minuten mee te maken. Daarna worden de boosters afgeworpen en komen ze aan parachutes in zee. Deze opduwraketten worden daarna weer hergebruikt. Het is een systeem van de shuttle waarvan je toch wel kunt zeggen dat het heel goed werkt.

Lancering Glory satelliet niet gelukt

Vandaag werd de Glory satelliet gelanceerd. Glory is een satelliet die de energiehuishouding van de Aarde had moeten onderzoeken. Glory zou kijken hoeveel energie Aarde ontvangt van de Zon en hoeveel gereflecteerd wordt. Bovendien zou het onderzoek gaan doen naar roet en aerosolen. Allemaal belangrijk om een beter beeld te krijgen van de Aarde als geheel in verband met het broeikaseffect.

De lancering was aanvankelijk succesvol, maar de aerodynamische kap die de satelliet beschermde is waarschijnlijk niet losgekomen. Dat betekent dat de satelliet onder andere zijn opduwraket niet heeft kunnen gebruiken en waarschijnlijk terugvalt naar de Aarde.

De vorige lancering van de Taurus XL raket waar Glory op gelanceerd werd ging ook al niet goed. Toen ging een andere millieu-satelliet verloren. Erger nog: dat was om precies dezelfde reden!