Een zonnekijker gekocht

Een tijdje geleden heb ik het plan opgevat om een zonnekijker te kopen. Van sterrenkijken komt niet zoveel de laatste tijd. 's Avonds heb ik bovendien vaak wat anders te doen en het wordt vaak al zo laat. En laatst bleek ook nog de spiegel van mijn Dobson telescoop gecorrodeerd.

Het geval wilde dat ik ziek was en met de iPad bij de hand had ik heel veel tijd om me in te lezen in het onderwerp. Ik had ook wat gespaard en dat is bij zonnekijkers niet onbelangrijk, want ze kunnen nogal in de prijzen lopen.

Er zijn verschillende manieren om de zon te observeren. Een methode die al eeuwen toegepast wordt, is om het licht van de zon door een telescoop te laten schijnen en dan op een oppervlak te projecteren. Zo zijn al heel lang zonnevlekken waargenomen.

Een andere methode is om een zonnefilter voor een gewone telescoop te monteren. Het folie daarvoor is gewoon online verkrijgbaar, maar je moet wel heel goed zorgen dat er toch niet op een of andere manier ongefilterd zonlicht in je ogen terecht komt. Zoals bekend kun je daar van blind worden.

En dan heb je nog twee aparte filters: H alfa en calcium filters of telescopen. Beide filters/telescopen geven je verschillende details van het zonoppervlak te zien. Maar H alfa telescopen zijn het populairs, omdat je er actieve gebieden, zonnevlammen en andere details van de zon kunt zien. Met calcium-K filters kun je meer detail zien rond zonnevlekken, maar dat is wellicht meer iets voor de connaisseur.

H alfa telescopen komen in verschillende grootten en je kunt kiezen uit twee merken: Lunt uit Arizona en de Coronado van Meade. Ik ben uiteindelijk voor een Lunt telescoop van 60 mm gegaan.

Maar dan ben je er nog niet. Achter de telescoop zit ook een filter (en prisma) en die heb je nodig. Uiteraard is daar keuze in. Dan heb je nog de keuze in de focusser. Wil je een gewone of wil je eentje met feathertouch? En dan is er nog de mysterieuze pressure tuner. Ik besloot me te laten voorlichten.

Afgelopen vrijdag reed ik naar Robtics in Den Haag om de grote aankoop te doen. Aangekomen, kon ik duidelijk waarneembare winkel ontwaren, maar uiteindelijk vond ik de deur met het Robtics logo. Ik belde aan. Het bleek dat de winkel op vrijdag dicht was. Maar er kwam toch iemand aan de deur en omdat ik al aardig wist wat ik wilde, werd ik toch geholpen.

En elke vraag werd beantwoord. Het B1200 filter achter de telescoop is aan te raden als je foto's wilt maken. En dat wil ik op den duur. De feathertouch is een beetje nice to have. Je kunt met een gewone focusser ook best scherp stellen. En de pressure tuner is handig om in te tunen op bepaalde details van de zon, alhoewel de "gewone" Lunt 60 mm daar ook een schroefje voor heeft.

Uiteindelijk koos ik voor de Lunt 60 mm met feathertouch en pressure tuner. Daarbij een Sky-Watcher AZ4 montering (het statief) om de telescoop op te zetten. Natuurlijk heb je dan ook nog een zonnezoeker nodig, ofwel een Sol Searcher. En een dovetail plate, ofwel het plaatje wat je op je telescoop monteert, zodat hij op je montering past. Ik heb me zelfs laten overhalen om een nieuw oculair te kopen, alhoewel ik er nog had. Maar met een TeleVue zou het echt beter beeld geven.

Thuisgekomen ging ik onmiddellijk aan de slag om het setje in elkaar te zetten. Zorg dat je een setje met zeskantige schroevendraaier hebt. Je gaat ze nodig hebben.

Eenmaal in elkaar gezet, wilde ik natuurlijk meteen wat zien. Allereerst zit mijn dakterras aan de noord/west-kant, achter een liftkoker. De zon komt er wel, maar ik merkte al gauw dat ik regelmatig moest verhuizen. Ik heb ook nog een balkon aan de oost-kant, maar de vloer bestaat uit rustieke bielzen en die staan niet helemaal recht. Dat is lastig als je wilt richten.

De zon stond op dat moment op het dakterras, dus ik ging aan de slag. Al gauw pakte ik er een stoel bij, want staand kijken is niet echt fijn. Je ziet steeds de zon in  en uit beeld gaan. Toen probeerde ik de zon scherp te krijgen. Wat ik ook probeerde, het lukte niet. Uiteindelijk was de zon geheel verdwenen en gaf ik het op.

Zaterdag kwam, door allerlei activiteiten en afspraken weinig van waarnemen. Ik zag de 's avonds de zon onder gaan op een feestje met mensen die ik lange tijd niet gesproken had. Sommige dingen zijn belangrijker dan zonnekijkers.

Maar zondag zou dé dag worden. Zodra ik mijn ogen open deed, wist ik dat het bewolkt was en dat ik nog best een uurtje langer kon blijven liggen. De rest van de dag wil de de zon maar niet definitief doorbreken, maar om vijf uur 's middags was het zover. Ik pakte de kijker op zijn montering en een kruk en ging gewoon op de stoep zitten. Ik zag een mevrouw van de flat naast me vreemd kijken. "Het is een zonnekijker", legde ik uit.

Een uur lang was ik bezig om het focussingprobleem onder de knie te krijgen. Ik probeerde de focusser in alle standen, het werkte niet. Er zou toch niks mis zijn? De voortdurend passerende wolken hielpen ook niet bij het onderzoek. En toen besloot ik het oculair een stukje uit zijn fitting te trekken. Meteen zag ik de zon in al zijn glorie: zonnevlammen, filamenten, zonnevlekken. Alles. Precies het beeld wat ik in gedachte had, toen ik besloot een zonnetelescoop te kopen.

De opstelling met Televue oculair. Je kunt hier goed zien dat ik het oculair een stukje uit de fitting getrokken heb.

Een beetje vreemd, maar ik kon het oculair gelukkig wel in de goede stand vast zetten. En toen kon het waarnemen beginnen. Ik kon de pressure tuner nu eindelijk uittesten. In zijn uitgedraaide stand kun je voornamelijk zonnevlekken waarnemen. Door hem verder op te draaien, kun je veel meer details van het oppervlak zien. Bij alle standen van de pressure tuner kun je de zonnevlammen aardig zien. Er zullen vast standen zijn waarbij het beter gaat, maar dat ontdek ik nog wel.

De montering was wel een beetje lastig. De Lunt is best zwaar en als je de telescoop over de horizontale as verzet hebt, moet je de knop op het statief wel heel goed vast draaien, anders zakt hij nog een stukje door.

Jammer genoeg kan ik nog niets laten zien van al dat moois. Ik heb nog even gauw mijn Hyperion oculair + T-ring + Canon EOS 60D combinatie geprobeerd, maar die krijg ik echt niet in focus. De mobiel ervoor houden wil nog wel eens lukken, maar niet vandaag.


's Avonds had ik vanaf mijn dakterras goed zicht op de zon. Ik heb de Lunt natuurlijk nog een keer naar buiten gehaald. Omdat de zon al laag stond, zag ik regelmatig vogels door het beeld vliegen en een keer kwam het haarscherpe silhouet van een vliegtuig en de condensstreep erachter door mijn beeld.

Al met al ben ik erg tevreden over de aankoop. De feathertouch is af en toe best handig en ik vermoed dat bij fotografie het zeer handig is, maar visueel kun je inderdaad meestal zonder. De pressure tuner laat heel geleidelijk andere details zien. Visueel is het beeld van de zon om van te genieten.

Update 23:28: Ik vergeet nog te zeggen dat de Lunt in een keurige koffer met schuimplastic komt. Alleen als je de sol searcher erop monteert, past hij er niet meer in. Met de dovetail eigenlijk ook niet, maar daarvoor kun je nog een stukje van het schuimplastic wegsnijden.