Sterrenstelsels als korrels zand

(Dit bericht werd oorspronkelijk gepubliceerd op de In het diepe blog op Vkblog op 12 juni 2010)

De Europese infraroodtelescoop Herschel heeft recent een indrukwekkende foto gemaakt. Niet zozeer indrukwekkend omdat het visueel zo aansprekend is, maar omdat het iets laat zien van de kosmische schaal.

Onze ster, de Zon, maakt onderdeel uit van een sterrenstelsel dat we de Melkweg noemen. Onze Zon is een van miljarden sterren daarin. We zijn omgeven door sterren, stof en gas uit de Melkweg en daarbuiten is ook van alles. Er zijn maar een paar "gaten" waardoor we heel ver kunnen kijken en niets zien.

Dat wil zeggen, we dachten niets te zien, totdat ruimtetelescopen als Hubble en Herschel er naar tuurden. Hubble's Deep View experimenten lieten vele sterrenstelsels zien op grote afstand van de onze. En Herschel kwam met deze foto, gemaakt van een donker gedeelte van de kosmos, genaamd het "Lockman hole" in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major).


Heldere sterrenstelsels, gezien door het SPIRE (Spectral and Photometric Imaging REceiver) instrument van de infraroodtelescoop Herschel. Drie verschillende infrarood golflengten zijn vertaald in kleuren die wij kunnen zien. De rode sterrenstelsels staan het verste weg.

We kijken 10 tot 12 miljard lichtjaar ver en dus 10 tot 12 miljard jaar terug in de tijd. Het Lockman hole blijkt op deze afstand verre van leeg. Elke stipje hier is een sterrenstelsel. Dat lees je goed: een sterrenstelsel. We kunnen het aantal sterren er uiteraard niet van tellen nu, maar gewoonlijk bevatten sterrenstelsels miljarden sterren. Biljoenen sterren dus in een foto.

Laat ik nog een stap verder gaan. Wij zijn als mensheid nog maar net begonnen om exoplaneten te vinden. Het aantal planeten dat we gevonden hebben bij andere sterren ligt in de honderden. Dus heel accuraat kunnen we nog niet zeggen hoeveel planeten er gemiddeld rond een ster bevinden. Laat staan dat we kunnen zeggen hoeveel planeten er in gunstige omstandigheden bevinden voor leven. Maar als dit de omvang van de kosmos is, dan wil ik wel geloven dat er ergens anders een plekje is waar intelligent leven ontstaan is. "I like those odds". Dat is mijn reactie op het zien van deze foto.

Veel mensen hebben een andere reactie bij het zien van zulke kosmische omvang. En dat is een gevoel van nietigheid. "We zijn maar een stofje. Niets zijn we!", hoor ik dan zeggen. Ik kan me daar niet bij aansluiten. Ik voel vooral verwondering. Dit heelal is een enorme speelplaats en we hoeven ons nog heel lang niet te vervelen hier. Dat is mijn gedachte. Waarom zou je je nietig (willen) voelen?

In de Verenigde Staten blijkt een psycholoog te zijn die mensen ondersteunt bij het verwerken bij dit gevoel van nietigheid. Ga maar na: je hebt een belangrijke baan en opeens laat iemand je zien dat deze planeet niet alles is. Dat het niet in het midden van het Universum staat en dus dat jij al helemaal niet in het midden van alles staat. Dat is even slikken. Dan zoek je hulp bij iemand.

Ik weet niet wat zo'n psycholoog dan precies gaat doen, maar laat ik mijn aandeel geven in het verwerkingsproces. Kijk naar deze briljante toespraak van de astronoom Neil DeGrasse Tyson. Hij zal je een ander perspectief geven op het heelal.



Bronnen: UniverseToday.com.