Russische satelliet voor radio-astronomie gelanceerd

Al drie jaar schrijf ik aan het eind van het jaar wat we kunnen verwachten van de ruimtevaart in het nieuwe jaar (bijv. 2011). En tot nu toe kwamen drie zaken er elk jaar in terug: ESA's nieuwe Vega raket, de lancering van een Sojoez-raket vanaf lanceerbasis Kourou en de lancering van de Russische satelliet ten behoeve van radio-astronomie, de RadioAstron.

Wel, ik mag nu eindelijk zeggen dat een van die drie beloftes uiteindelijk is ingelost: de Spectr-R, onderdeel van een internationaal project genoemd RadioAstron, is gisteren gelanceerd vanaf lanceerbasis Baikonoer in Kazachstan. Deze satelliet, die een radio-antenne met een doorsnede van 10 meter heeft, was al 20 jaar in ontwikkeling en nu is hij dan eindelijk in een baan om de Aarde die reikt tot 340.000 km. Het komt aardig in de buurt van de afstand tussen de Aarde en de Maan.

De Spektr-R werd gisteren succesvol gelanceerd op een Oekraïnse Zenit-3F raket:


Nu zul je je misschien afvragen waarom Rusland een radio-telescoop de ruimte in stuurt. Van alle golflengten waarin astronomie gedaan wordt, is radio-astronomie iets waar de atmosfeer je nauwelijks stoort.

Wel er is iets interessants dat je kunt doen met radiotelescopen, namelijk radio-interferometrie. Dat wil zeggen: je kunt waarnemingen van hetzelfde object van meerdere radiotelescopen combineren, waardoor de metingen kunnen wedijveren met een telescoop ter grootte van de afstand tussen de radiotelescopen. Dus als Spektr-R op een afstand van 340.000 km van de Aarde staat en je combineert de metingen van een radiotelescoop op Aarde met die van Spektr-R, dan krijg je metingen van een virtuele telescoop ter grootte van 340.000 km.

De Spektr-R wordt getest. De 10-meter brede schotel moest helemaal uitklappen na de lancering. Foto: NPO Lavochkin

Met alle radiotelescopen van RadioAstron denkt men de centra van sterrenstelsels gedetailleerd te kunnen onderzoeken. Op die manier moet het onder andere mogelijk zijn meer te zien over hoe sterren worden aangetrokken door donkere materie.

De Europese Vega raket en de Sojoez-lancering vanaf Kourou komen er ook aan overigens. De Vega raket zou vroeg dit jaar gelanceerd worden en dat is inmiddels oktober geworden. De Sojoez is eveneens gepland voor oktober dit jaar. "Van uitstel komt afstel" zal ik maar zeggen.


Bronnen: The Planetary Society blog, Spaceflightnow.com, Wikipedia.org